SAĞLIK SEKTÖRÜNDE REKLAM YASAĞI
11-09-2008
SAĞLIK SEKTÖRÜNDE
REKLAM YASAĞI
Özel Sağlık Kuruluşlarının faaliyetlerini düzenleyen temel
üç yönetmelik bulunmaktadır. Özel Sağlık Kuruluşları açılmaları ve faaliyetleri
esnasında bu yönetmeliklere tabidirler. Bunlar;
(1) Özel Hastaneler Yönetmeliği
(2) Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
(3) Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında
Yönetmelikleridir.
Bu yönetmeliklerin temel gayesi Özel Sağlık Kuruluşlarının
kuruluş ve faaliyetlerini düzenlemek ve denetlemek olmasına karşın, taşıdıkları
hükümler arasında sağlık kuruluşunun çeşidine göre aslında olmaması gereken
bazı farklılıklar ve ayrıcalıklar bulunmaktadır. Bu farklılar ve ayrıcalıklar
aynı hizmet kolunda faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarından bazıları lehine
avantaj oluşturmakta bazılarını ise büyük problemlerle karşı karşıya bırakmaktadır.
Özel Sağlık Kuruluşlarının Reklam Tanıtım ve Bilgilendirme yapmalarına yönelik
olarak çeşitli mevzuatta düzenlemeler bulunmaktadır. Uygulamada ise Özel
Hastaneler Yönetmeliği, Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları
Hakkında Yönetmeliği, Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık
Kuruluşları Hakkında Yönetmeliği esas alınarak çeşitli cezalar Tabip Odaları,
Sanayi Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilmektedir.
Suç fiili olan Reklam, Tanıtım ve Bilgilendirme Yasağı her üç yönetmelikte de
aynı olmasına rağmen bu suçun tanımı ile müeyyideleri farklı olarak
düzenlenmiştir. Oysa değişik mevzuatta yer almasına karşın bunların tanım ve
müeyyidelerinin farklı olmaması gerekirdi. Suçun tanımı ve cezasındaki
farklılık, sağlık alanında aynı hizmeti veren kuruluşların arasında haksız
rekabete yol açacak düzeydedir. Bu haksızlığın yönetmeliklerde yapılacak yeni
düzenlemelerle giderilmesi gerekmektedir.
ÜÇ YÖNETMELİK ARASINDA REKLAM VE TANITIM SINIRLARI VE
ŞEKİLLERİ ARASINDAKİ FARKLAR
|
ÖZEL HASTANELER YÖNETMELİĞİ (1) |
Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları
Hakkında Yönetmelik (2) |
Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık
Kuruluşları Hakkında Yönetmelik (3) |
|
|
YASAKLANAN EYLEMİN TANIMI |
Özel hastaneler; tıbbî deontoloji ve meslekî
etik kurallarına aykırı şekilde, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren ve
talep yaratmaya yönelik, ruhsatında yazılı kabul ve tedavi ettiği
uzmanlık dallarından başka hastaları kabul ve tedavi ettiği intibaını uyandıran, diğer
hastaneler aleyhine haksız rekabet yaratan davranışlarda bulunamazlar ve bu
mahiyette tanıtım yapamazlar. |
Sağlık kuruluşlarıtarafından reklam
yapılamaz. Sağlık kuruluşları tarafından, tıbbi deontoloji ve mesleki
etik kurallarına aykırı, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren, talep
yaratmaya yönelik, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış veya yerleşik
tıbbi metot haline gelmemiş uygulamalara dayalı tanıtım yapılamaz ve diğer
sağlık kuruluşları aleyhine haksız rekabet yaratan davranışlarda bulunulamaz. |
Sağlık kuruluşları veçalışanları her ne
surette olursa olsun; kuruluşları, kuruluşlarının sundukları hizmet,
uyguladıkları tanı ve tedavi yöntemleri ya da kullandıkları her türlü cihaz
ve benzeri araçlar ile ilgili kitle iletişim araçları, elektronik ortam,
görsel-işitsel araçlar, yazılı materyaller veya benzeri nitelikteki araçlar
ile doğrudan ve dolaylı olarak tüketici konumundaki kitleye yönelik reklam ve
tanıtım yapamazlar. Başkaca kişi, kurum ve kuruluşların benzer nitelikteki
çalışmalarına aracı olamazlar. |
|
İZİN VERİLEN ŞEKİL |
Özel hastaneler tarafından;sağlığı koruyucu ve geliştirici
nitelikteki bilgilendirme ve tanıtımlar yapılabilir.Bilgilendirme ve tanıtım
faaliyetleri kapsamında, yanıltıcı, abartılı, doğruluğu bilimsel olarak
kanıtlanmamış bilgilere ve talep yaratmaya yönelik açıklamalara yer
verilemez.Özel hastaneler; hizmet alanları ve sunacağı hizmetler ile
açılış bilgileri ve benzeri konularda toplumu bilgilendirmek amacıyla tanıtım
yapabilir ve ilan verebilir. Özel hastaneler tarafından oluşturulan
internet sitelerinde; yer alan her türlü sağlık bilgisi, alanı ile ilgili
bilgi ve tecrübeye sahip sağlık meslek mensupları tarafından verilmek
zorundadır. Bu siteler aracılığıyla hiçbir şekilde tedavi edici sağlık
hizmetine yönelik bilgiler verilemez. İnternet sayfalarında verilen bilginin,
son güncelleme tarihi açıkça belirtilir. |
Sağlık kuruluşları, sağlığı koruyucu ve geliştirici
nitelikte bilgilendirme yapabilir. Birinci fıkra hükümlerine aykırı olmamak
kaydıyla açılışı, hizmet alanları ve sunduğu hizmetler ile ilgili konularda
toplumu bilgilendirmek amacıyla tanıtım yapabilir ve ilan verebilir. Ancak,
bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri kapsamında yanıltıcı, abartılı,
doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilere ve talep yaratmaya yönelik açıklamalara
yer verilemez. |
Ancak, sadece özel sağlık kuruluşuna başvuran hastaların
kullanımına yönelik olarak, temel olarak sağlığı geliştirici ve koruyucu
nitelikte söz konusu sağlık kuruluşunun faaliyet gösterdiği alan ile ilgili
sağlık sorunları, bu sorunlardan korunma veya sağlık sorunlarının kişide
meydana getirdiği olumsuzlukların şahsî tedbirler aracılığı ile giderilmesi
veya azaltılması hakkında bilgiler içeren yazılı veya görsel-işitsel eğitim
materyalleri hazırlayabilirler. Söz konusu materyal üretilmeden önce meslek
odasından materyalin içerdiği bilgilerin Yönetmelik ile getirilen kurallara
uygunluğu açısından yazılı onay alınması ve üretilen materyalde bu onayın
tarih ve sayısına yer vermek zorunludur. |
1- (1) ve (2) no?lu yönetmelikte sağlık
kuruluşlarının eylemi söz konusu iken (3) no?lu yönetmelikte kuruluş
çalışanlarının eylemlerinden de kuruluş sorumlu tutulmuştur. Bu durum en
basitinden cezaların şahsiliği ilkesine aykırıdır. Sağlık kuruluşunun mesai saatleri
dışında çalışanının fiillerini kontrol etme imkânı yoktur.
2- (1) ve (2) no?lu yönetmelikte yasak olan reklamın tanımı detaylı
bir şekilde sınırlandırılmışken, (3) nolu yönetmelikte ?her ne surette
olursa olsun? şeklinde sınırları ve tanımı belirsiz bir ifade
kullanılmıştır. Oysa cezaya konu eylemin yani suçun vasfının tam tanımının
mevzuatta bulunması hukukun temel bir kuralıdır.
3- (1) ve (2) no?lu yönetmelikte sağlık kuruluşlarının reklam
faaliyetlerinin kapsamı çizilirken ?Başkaca kişi, kurum ve kuruluşların benzer
nitelikteki çalışmalarına aracı olamazlar? ibaresi bulunmamaktadır. Oysa (3)
no?lu yönetmelikte bu ibare bulunmaktadır. Kapsamı ve içeriği belli olmayan bu
tanım tuzaklarla doludur. Örneğin, sizin sağlık kuruluşunuzla anlaşma yaparak diş
taraması yapmak isteyen bir toplum kuruluşunun sosyal amaçlı çalışması pek ala
bu tanım kapsamında reklam yasağı olarak değerlendirilme potansiyeline
sahiptir. Özellikle Diş Tabip Odalarının (3) nolu yönetmeliğin bu maddesini
esas alarak vermiş oldukları cezalar bir hayli fazladır.
4- Reklam ve Tanıtımın sınırı (1) nolu Özel Hastaneler
Yönetmeliğinde ?Özel hastaneler; hizmet alanları ve sunacağı hizmetler ile
açılış bilgileri ve benzeri konularda toplumu bilgilendirmek amacıyla tanıtım
yapabilir ve ilan verebilir? (2) no?lu Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel
Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğinde ?Sağlık kuruluşları, sağlığı
koruyucu ve geliştirici nitelikte bilgilendirme yapabilir. Birinci fıkra
hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla açılışı, hizmet alanları ve sunduğu
hizmetler ile ilgili konularda toplumu bilgilendirmek amacıyla tanıtım
yapabilir ve ilan verebilir? şeklinde düzenleme yapılmışken; (3) no?lu Ağız ve
Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğinde,
?kuruluşları, kuruluşlarının sundukları hizmet, uyguladıkları tanı ve tedavi
yöntemleri ya da kullandıkları her türlü cihaz ve benzeri araçlar ile ilgili
kitle iletişim araçları, elektronik ortam, görsel-işitsel araçlar, yazılı
materyaller veya benzeri nitelikteki araçlar ile doğrudan ve dolaylı olarak
tüketici konumundaki kitleye yönelik reklam ve tanıtım yapamazlar? denilerek,
hiçbir şekilde reklam ve ilana izin verilmemiştir.
Özcan Hukuk Bürosu -
Av. Muzaffer ÖZCAN
